Theaters financieel toegankelijk houden voor iedereen
Het is een onzekere tijd met plannen van de nieuwe coalitie (PVV, BBB, NSC en VDD) om de belasting op cultuur (dus ook podiumkunsten) van 9 naar 21 procent te verhogen. Dit terwijl we juist zien dat er succesvolle initiatieven in Brabant zijn om het theater financieel toegankelijk te maken voor iedereen. Zo zet Theater De Nieuwe Vorst in Tilburg met het ‘Pay what you want’-concept in op het verlagen van financiële drempels en doet Chassé Theater dat met het initiatief ‘Koop een kaartje voor een ander’. We spraken deze twee Brabantse theaters over hoe dit werkt en waarom dit zo hard nodig is.
“Aan theaterbezoek hangt vaak toch nog een wat elitair stigma, mensen denken dat het niet voor hen is. Daar willen we heel graag vanaf bij De Nieuwe Vorst. We willen die drempel verlagen om binnen te komen en een voorstelling te bezoeken. We zitten midden in het centrum van Tilburg en ik snap dat echt niet elke Tilburger komt, maar we hopen wel zoveel mogelijk mensen te bereiken”, vertelt Maartje van Zutphen, allround medewerker programmering. “Juist in de decembermaand, die al duur is, wilden we het Pay what you want-concept inzetten. Onze programmering is best experimenteel en het is niet altijd meteen duidelijk wat je gaat zien. Dat is heel tof, maar kan ook een drempel zijn om er je geld aan uit te geven.”
“Het idee voor ‘Pay what you want’ is in corona tijd ontstaan, in de zomer van 2020. We wilden de lokale makers graag een plek bieden om iets te tonen, dat kon in onze tuin op 1,5 meter afstand heel goed. Daar hebben we toen getest hoe het is om mensen zelf te laten bepalen wat ze betalen. Dat is zo goed bevallen dat we het in 2022 ook in december hebben ingevoerd”, zegt Maartje.
"We willen die drempel verlagen om binnen te komen en een voorstelling te bezoeken."
Maartje van Zutphen, allround medewerker programmering De Nieuwe Vorst
Toegankelijk maken
“Bij ‘Pay what you want’ vragen we bezoekers na afloop van de voorstelling een bedrag te geven dat zij passend vinden. Ik heb daar in die tijd onderzoek naar gedaan, hoe dat aan te pakken. Zo hebben we er richtlijnen bijgezet: denk aan €10 als je wat minder te besteden hebt, €20 als je meer kwijt kunt. Ook om bewustwording te creëren dat kunst niet gratis is en om het toegankelijk te houden. Als de ene wat meer kwijt kan en de ander wat minder, is het toch mogelijk om op die manier zo’n concept neer te zetten.”
Ook bij Chassé Theater is het idee achter ‘Koop een kaartje voor een ander’ zo ingestoken dat het grotere geheel ervoor zorgt dat mensen die anders niet naar het theater gaan, nu wel kunnen gaan. “Drempels weghalen voor mensen is van groot belang. Daarbij denken we aan een financiële, fysieke of sociale drempel om naar het theater te gaan We werken hierin samen met Gemeente Breda, Rabobank, Quiet Breda en Bredapas (voor mensen die financiële beperkingen hebben). Die laatste twee organisaties hebben een netwerk en kennen de doelgroep. Zo weten we ook zeker dat de kaartjes goed terechtkomen en de mensen die het kunnen gebruiken, ze krijgen”, vertelt Lotte van Dongen, educator bij Chassé Theater.
De juiste mensen bereiken
“De actie is afgelopen theaterseizoen, 2023-2024, in gang gezet. Bezoekers die een kaartje kochten voor een voorstelling, konden bij het afrekenen meteen een donatie doen. Dat geld is besteed om een kaartje voor een ander te kopen.”, vertelt Lotte. “Via het netwerk van BredaPas en Quiet Breda konden mensen zich aanmelden voor een voorstelling naar keuze. Bijvoorbeeld: De Hospita, Gi-Ga-Gantisch van Efteling Producties, Juf Roos, Lebbis, Hollands Kids Festival, Pietje Bell, Roué Verveer. Het is zeker voor herhaling vatbaar, we hebben 466 Bredapashouders met 1105 voorstellingen bereikt”, vertelt Lotte. “Het werkt heel drempelverlagend, mensen waren dankbaar dat ze op deze manier wel konden komen. Zo bereiken we echt de mensen die we willen bereiken, want we willen er voor iedereen in Breda zijn. Daar werken we hard aan.”
Nieuwe bezoekers?
De Nieuwe Vorst ziet ook in de cijfers terug dat hun actie nieuwe bezoekers trekt. Ze zette een enquête uit onder de bezoekers van de ‘Pay what you want’-acties in december. Daar blijkt uit dat ongeveer 45 procent van de bezoekers het theater al regelmatig bezoekt en 55 procent nog nooit of een enkele keer bij hen was geweest. 20 procent geeft aan dat ze zonder de actie niet was gekomen, vertelt Maartje.
“Het is een fijne manier om eens wat nieuws uit te proberen, gaven mensen terug. Juist bij sommige stukken die ze anders niet hadden gekozen”, vertelt ze. “Een mooi voorbeeld vond ik dat er een vrouw opbelde over een voorstelling. Ze wilde graag weten waar die over ging en of ze daar met haar dochter naar toe zou gaan. Toen we vertelden dat het Pay what you want-maand was, zuchtte ze van opluchting. Ze moest op haar budget letten en twijfelde daarom enorm. Dat maakt dit zo waardevol, mensen maken kennis met nieuwe kunstvormen en dat gun ik iedereen".
Er zijn in onze provincie nog meer vergelijkbare initiatieven ontstaan.
In Oosterhout kunnen alle kinderen tot en met 12 jaar het komende seizoen gratis naar de familievoorstellingen komen in het jubilerende theater De Bussel. Dit dankzij bijdragen van de Rabobank Amerstreek en de Vrienden van De Bussel. Daarentegen voert de gemeente Oosterhout bezuinigingen door op cultuur en op het theater.
Muziekgebouw Eindhoven en ASML willen samen 36.500 extra mensen in Brainport Eindhoven bereiken met een rijk cultureel aanbod, onder andere door de financiële drempels te verlagen en via sociale partners gratis kaarten te verstrekken.
In theater De Kring in Roosendaal, dat dit seizoen haar 115-jarig bestaan viert, zijn alle kindervoorstellingen gratis toegankelijk.
Ook de provincie Noord-Brabant draagt bij aan initiatieven op dit gebied. Met de provinciale regeling Stimulans publieksbereik voor musea en theaters hebben verschillende Brabantse theaters een bijdrage gekregen om het publieksbereik te verbreden.
Bron: Simone Vos, Kunst Loc Brabant.